Rulman Nedir? Rulmanlarla İlgili Genel Bilgiler Nelerdir?

| 11 Mart 2012 | 50 Replies

Rulman (Bearing) Nedir?

Rulman, iç ve dış bilezikler arasında yuvarlanan elemanlar (bilya, makara vs…) vasıtası ile minumum sürtünmede çalışan, döner hareket yaparak ebadına ve biçimine göre farklı yükler taşıyan makine elemanıdır. Bu sayede malzeme kayarak değil yuvarlanarak hareket veya iş ürettiğinden sürtünme minimum olmakta ve enerji daha az kullanılmaktadır. Rulmanlar yatay veya dikey olarak çalışabilir bunun için radyal veya eksenel rulmanlar olarak tabir edilirler.

Dünyanın ilk Rulman üreticisi FAG şirketidir ve kurucusu Friedrick Fisher 1883 de yaptığı çalışmalar ile rulmanı icat etmiştir. 300.000 civarında rulman çeşidi vardır.

Rulmanın kullanım alanları yani hayatımızdaki yeri ise çok fazladır. Uçaklarda, metroda, arabalarda, otobüslerde, trenlerde, motorlarda, konveyör hatlarında, dişçilerde, patenlerde, kamyonda, çamaşır makinasında, mikroskoplarda, teleskoplarda, rüzgar santrallerinde, pompalarda, pervanelerde, fanlarda, asansörlerde, vantilatörlerde, tamburlarda ve daha bir çok yerde kullanılmaktadır. Rulmanın olmaması demek bir bakıma dünyanın durması demektir.

Şuan için dış çapı 7 mt olan ve ağırlığı 14 ton olan rulmanlar üretilmektedir.

Rulman Elemanları/Parçaları Şunlardır:

1) Dış Bilezik

2) İç Bilezik

3) Kafes (Çelik, Pirinç, Polyamid)

4) Yuvarlanma Elemanları

             

Rulman imalatçılarının çoğu ISO’ ya (International Standarts Organiztion) bağlı olarak rulmanlarını üretirler. Burada ki amaç rulmanlarda bir standart oluşturmaktır. Montajı yapılan rulmanın; iç çapı, dış çapı ve genişliği hepsinde std.  olmalı ki yapılan tasarımlarda ileriye dönük büyük problemler çıkmasın ve farklı markadaki rulmanlar birbirlerini tamamlayabilsin. Mesela, numarası “6210” olan rulman ölçüsel olarak ISO ya bağlı üreticilerdeki ebatları aynıdır yani iç çapı:50, dış çapı:90 ve genişliği 20 mm dir. Rulmanlardaki Önek ve Sonekler firmalara göre değişkenlik gösterebilmektedir. Rulman sonlarına konulan alfabetik semboller ile rulmanın diğer bilgileri belirlenir (kapaklarının plastik mi çelik kapaklı mı olduğu, tek mi yoksa çift kapaklı olduğu, boşluk durumları, konik delikli olup olmadığı, kafes malzemesi vs…). Rulman Sonek bilgilerine sitemizin Ana Sayfa’sında bulunan” Teknik Dokümanlar” kısmından ulaşabilirsiniz.

Rulmanların kullanım alanları hiç düşünülmedik kadar çoktur ve hayatımızın her yerinde karşımıza çıkmaktadır. Makinelerde, araçlarda, fön makinesinde, çamaşır makinelerinde vb. birçok yerde kullanılmaktadır.

Rulmanların Ömrünü Belirleyen Faktörler Nelerdir?

Rulmanların ömrünü bazı etkenler belirler, rulman üreticileri kendi mühendislik hesaplamaları ve pratik uygulamaları ile bu ömürleri daha fazla arttırmayı ve daha dayanıklı, yük kapasitesi yüksek, yüksek devirde, daha az gürültü ile çalışabilen, bakım gereksinimi az rulmanlar yapmayı hedeflemektedirler. Rulman ömrünü etkileyen faktörler: rulman kalitesi, malzeme yorulması, yağlama maddesi, sıcaklık, temizlik/kirlilik, uygun yere uygun rulman kullanımı, uygun stoklama, doğru veya yanlış montaj, rutubet, toz vs… Rulmanlar için üretici firmalar, geliştirilmiş rulman ömrü için formül belirlemişlerdir. Şu da unutulmamalı ki her rulmanın bir ömrü olduğu ve yukarıda belirtilen şartların durumuna göre de bu ömrün değişkenlik göstereceğidir.

Yağlama rulman için çok önemli bir ömür belirleyicisidir, kullanılan yağın film tabakası oluşturması ve yuvarlanma elemanlarının zarar görmesini engellemesi beklenir (kullanılan yağın viskozitesi film tabakası oluşumunda büyük etkendir). Rulmanın yuvarlanma elemanlarının zarar görmemesi gerektiği gibi temas yüzeylerinin de şekilsel bozukluğa uğramaması gerekmektedir. Hiçbir rulmana çekiç ve benzeri sert cisimlerle vurulmamalıdır. Kapaklı rulmanlar yağlamasız tip olduğundan kapaklar çıkartılıp içerisine yağ basıldıktan sonra tekrar kapatılmamalıdır (içerisindeki yağ değiştirilmeye çalışılmamalıdır). Her iki tarafı kapaklı rulmanların içerisine imalatları esnasında gres basılır ve bu gres ömür boyu yağlamaya uygun greslerdir bu rulmanlar yağlama gerektirmez. Rulman değiştirilirken yanında bulunan diğer rulmanla birlikte değiştirilmelidir çünkü diğer rulmanında yakın zamanda olası problemden dolayı harcanması muhtemel adam-saat i minimuma indirecek ve üretimin aksaması önlenecektir.

Kapaksız Rulman:

Çift Tarafı Metal Kapaklı Rulman:

Çift Tarafı Plastik Kapaklı Rulman:

Yük taşıyan rulmanların yuvarlanma yüzeylerindeki sıcaklık dış bilezikte ölçülen sıcaklığın yaklaşık 20° daha fazlasıdır. Rulmanlar sadece ortamdan veya çalışma esnasındaki kendi sıcaklığından etkilenmez, aynı zamanda takılı olduğu milden gelen sıcaklığı da üzerine çeker, bunlar göz ardı edilmemelidir. Rulmanın çalışma sıcaklığını ilk başta yuvarlanma elemanlarının dönerken yaptığı sürtünme belirler. Sızdırmazlık elemanına sahip rulmanlarda sürtünme daha fazla olacaktır. Tasarım yapılırken milin ısıl genleşmeden dolayı boyda meydana gelebilecek uzama miktarı da düşünülüp buna göre rulmanın yataklama yapılması gerekli ve yatak içerisinde gezinmesi sağlanmalıdır.

Mildeki uzama aşağıdaki formül ile bulunur.

                                      Dl = a l (t2 – t1), [mm]

 burada:               - t2 – milin çalışma sıcaklığı,         [0C]

                               – t1 – çevre sıcaklığı,                       [0C]

                               – l –  mil uzunluğu,                          [mm]

                               – a – milin ısıl genleşme katsayısı [0C]-1

Rulmanların birçoğu “Dinamik” yük taşırlar, durmuş olan veya yavaş dönen rulmanlar Statik olarak yüklenirler.

 

Rulmanların Takılması Ve Sökülmesi Nasıl Yapılır? Yöntem Ve Ekipmanlar Nelerdir? Rulmanlar Nasıl Bozulur?

 Rulmanlar montaj esnasında ambalajından çıkartılırken temiz, kuru bir eldiven kullanılmalıdır. Rulman ambalajı gereğinden önce çıkartılırsa kirlenme, nemlenme olabilir ve rulman daha kısa zamanda ömrünü tamamlayabilir (Rulmanları o anda çakma yapacaksak ambalajından çıkartmalıyız). Üretici firmalar rulmanın oksitlenmemesi için ambalaj içerisinde özel koruyucu yağ kullanırlar bu yağı montaj esnasında temizlemeye gerek yoktur basacağınız kendi yağınızla uyum sağlayacaktır. Rulmanları çıplak elle ellemememiz gerekmektedir (nemlenmemesi için). Yağ içerisindeki katı partiküller yuvarlanma elemanları arasına girerek rulmanın zamanından önce bozulmasına neden olur.

Rulmanları uygun montaj aletleriyle yerine monte etmeliyiz. Bu yöntemlerden bazıları; ısıtarak (İndüksiyon ile/Termik veya sıcak yağa atarak), pres ile baskı yaparak, hidrolik, rulman çakma seti kullanarak yapılabilmektedir. Bilyalı rulmanlarda indüksiyon ile ısıtmalı cihazlar kullanmak çok daha kolay ve tahribatsızdır, bu cihaz ile düşük voltajda yüksek indüksiyon akımı oluşturulur.

En önemli konulardan biriside rulmanın takılacağı yerin toleranslara uygun olup olmamasıdır. Eğer rulmanı tatlı boşlukta geçirmek istiyorsak şaft toleranslarını da buna göre seçmeli ve mil çapını mikrometre ile ölçmeliyiz keza bu delikler içinde geçerlidir yani rulmanı bir deliğe, yuvaya oturtacaksak o kısmı silindir komparatör seti ve benzeri ölçüm aletleri ile kontrol etmeliyiz. Montajı yapılacak olan yerin toleransı seçilirken aynı zamanda sıcaklıkta düşünülmeli ve parçanın genleşeceği de gözardı edilmemelidir. Buna göre şaft çapında normal toleransından eksi ye doğru bir tolerans verilmesi daha uygun olacaktır. Toleranslar için Delik ve Mil toleransları tablosundan yararlanmalıyız (Küçük harfli olan “h” Mil için büyük harfli olan “H” delik/yuva içindir). Rulmanın montajından sonra gözle kontrol edilmeli ve mümkünse birkaç tur çevrilmelidir.  Rulmanın iyi bir şekilde çalışabilmesi için boşluğu mümkün olduğu kadar az olmalıdır. Dış Bilezik H6-H7 toleranslarında monte edilmektedir.

Rulmanın montajında, ya iç bilezik mile sıkı, dış bileziği tatlı geçer yada iç bilezik mile tatlı dış bilezik sıkı geçer.

Rulmanları monte ederken, rulman üzerindeki yazıların görünen yüzeye gelmesine dikkat etmeliyiz bu bize rulmanı kontrol esnasında sökmeden, rulmanın bilgileri hakkında bilgi verecek ve yerine takılacak olan rulmanın zamanında tedarik edilmesini sağlayacaktır.

Rulmanlar, İndüksiyonla ısıtma cihazlarıyla ısıtılırken maksimum 110°-115°’ ye kadar ısıtılmalıdır (Conta kapaklı rulmanlar ısıtılmamalıdır).  İndüksiyonla ısıtma cihazında ısıtma yapılırken cihazdan uzak durulması gerekmektedir. Delik çapı 80 mm nin altındaki rulmanlar soğuk presleme ile takılabilir.

Makaralı rulmanları takarken radyal boşluğu filler (sentil) çakısı ile sürekli boşluk değeri kontrol edilmelidir. Pratik olarak takıldıktan sonraki değer takmadan önceki boşluğun 1/3’ ünden az olmamalıdır. Aynı zamanda rulmanın kayma yolu miktarı tespit edilip bu miktar kadar rulman kaydırıldıktan sonra sıkma işlemi yapılabilir. Konik delikli oynak makaralı rulmanların konik mil veya manşon (çakma veya germe manşonu) üzerinde konik olan kısma doğru kaydırıldığında radyal boşluk azalır bu radyal boşluk azalması olması gerekenden fazla olursa makara yuvarlanma yerinde sıkışır ve kitler bu da rulmanın bozulmasına yol açar. Konik delikli oynak bilyalı rulmanların radyal boşluklarının ayarlanması sentil çakısı ile olmaz, bunun için tork anahtar setine ihtiyaç vardır.

Sıkma manşonlu rulmanlarda manşonu sıkmadan önce takılacağı yeri ve manşonu kesinlikle temiz bir bez ile temizlemeliyiz, yağını, kirini, tozunu bertaraf etmeliyiz.

Montaj yapılırken kuvvet daima sıkı geçirilen bileziğe uygulanmalıdır. İç bilezik oturuyorsa iç bileziğin olduğu yere, dış bilezik yuvaya oturuyorsa dış bileziğe kuvvet uygulamalıyız yani rulmanı çakarken kuvvetin nereye uygulanacağı önemlidir.

Rulmanın takılı olduğu yatakta sızdırmazlık keçelerinin eksik, düşmüş olması büyük sorunlara yol açabilecektir bunun için keçeyi tamamlamamız gerekmektedir aksi takdir de yağ dışarı çıkıp rulmanın yağlaması yapılamaz duruma gelmekte, yatak içerisine pislik, toz vb. maddeler girebilmekte ve rulmanın ömrünü azaltabilmektedir.

Önemli NOT:

Herhangi bir sistemde, proseste yataklama düzeneğinin nasıl olması gerektiği önemlidir. Yani kullanılan rulmanlı yataklar ihtiyaca cevap verebildiği gibi aynı zamanda ömrünü en üst seviyede tamamlamasını da sağlamalıdır. Çalışma ortamı rulman, yatak grubunu olumlu ya da olumsuz yönde etkilemektedir bunun için ortam, çalışma koşulları/şartları iyi izlenmeli ve ne yapabilirize gidilmelidir.

Örnek verilecek olursa; bir vidalı konveyör yerine montajı yapılırken veya çalışan bir vidalı konveyörde redüktör tarafı değilde milin diğer ucun yatağına toz ve kirin içerisine girmemesi için kapalı tip seçilmelidir. Markaların son eklerine göre değişmekle birlikte FAG F509WA-L veya SKF 722509 DA tarzı yataklar kullanılabilir (yatak ile flanş/plaka arasına sızdırmazlık için ayrıca yatağın formuna uygun yerine göre 2-3 mm kalınlığında lastik konmalıdır).

FAG WB veya SKF DB sonekli yataklar iki ucu açık yatak soneki olup mil tamamen yatağın içerisinden geçmektedir.

FAG WA veya SKF DA sonekli yataklar bir tarafı kapalı yatak olup mil yatağa bir taraftan girer diğer taraf kapalıdır.

Rulman Isıtma Cihazı:

Hidrolik Çektirme:

Rulman Çakma Seti:

Ay Anahtarları:

 

Dış Çektirme:

İç Çektirme:

Rulmanlarda boşluk (clearange) grupları nelerdir?

C1

C2

C0/CN (Normal Boşluk)

C3

C4

C5

DIN 620’ye göre boşluk grupları ve sonekleri: C2 Radyal boşluk normal boşluk CN’den az C3 Radyal boşluk normal boşluk CN’den fazla C4 Radyal boşluk C3’den fazla

Örnek:

Rulman No                    Radyal Boşluk

6312.C2                        1-15

6312                             8-28

6312C3                         23-43

6312C4                         38-61

Tek ve çift sıralı sabit bilyalı, oynak bilyalı, çift sıralı eğik bilyalı rulmanların radyal boşlukları birbirinden farklıdır.

Rulman RADYAL Yükleme :

Rulman Eksenel Yükleme:

Rulmanlarda C3 boşluk ne demektir?

Radyal iç boşluğun normalden fazla olduğunu belirtir. Sıcaklığın normalden daha fazla olduğu yerlerde bu boşlukta ki  bir rulmanı tercih edebilirsiniz. C2 radyal boşluk ise normal boşluktan daha az olduğunu belirtir. Rulman boşluğu, montaj sırasında bileziklerin sıkı geçmesinden dolayı azalır. Sıcaklığın 50°C-60°C olduğu yerlerde C3 boşluklu rulmanlar kullanılır.

Titreşim olan yerlerde C4 boşluklu rulman kullanılır. Bu gibi yerlerde daha sıkı geçme tolerensları uygulanır (P gibi)

Rulmanların Depolanması Nasıl Olmalıdır?

Büyük çaplı ve ağır rulmanlar yatay olarak stoklanmalıdır, sarsıntılara (titreşimlere) karşı önlem alınmalıdır. Depo sıcaklığı +6° ile +25°C arasında olmalı, gece ile gündüz arasında 8° den fazla olmamalı ve bağıl nem %65 ten az olmalıdır. Direkt bir ısıya maruz bırakılmamalıdır. Kimyasal aşındırıcı malzemelerden uzakta depolanmalıdır.

Rulmanlar depolanırken ağaç raf kullanılmalıdır. Orijinal ambalajında tutulmalıdır. Kapaklı rulmanlar 2 yıl, açık rulmanlar 5 yıl depolanmalıdır.

 

Rulmanların Yağlanması ve Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Daldırma yağlamada Rulman ekseni yere paralel iken rulmanın alt yarısı yağ içerisinde olmalı ve yuvarlanma elemanı (bilya, makara) yağı alarak alt noktadan üst noktaya taşır ve yağlama gerçekleşmiş olur. Yağ miktarı fazla olur ise yatak ısınmaya başlar, yağın viskozitesi düşer, yağ istenilen film tabakasını oluşturmaz ve rulmanın arızalanması daha çabuk olur.

Rulmanların büyük bir kısmı gres ile yağlanır ve arızaların çoğu uygun olmayan ve uygun miktarda kullanılmayan yağlamalardan kaynaklanır. Rulmanlar sıvı yağ ile yağlandığında daha kaliteli bir yağlama yapılmış olur.

Rulmana gres basılma hesabı:

Rulman Olcu

G=0.005xDxB   dir. (SKF)

G= Gram olarak Gres Miktarı

D=Rulman dış çapı (mm)

B=Rulman genişliği (mm)

veya

İlk Yağlamada Konulacak Gres Miktarı (FAG)

n/ng<0.2 yuva tamamen doldurulmalı

n/ng≥0.2 yuva %60 oranında doldurulmalıdır

n: devir hızı (devir/dak)

ng: devir hız sınırı (devir/dak) katalog değeri

Yeniden Yağlamada Konulacak Gres Miktarı (FAG)

m1=DxBxX (g) (FAG)

D=Rulman dış çapı (mm)

B=Rulman genişliği (mm)

X= Yeniden Yağlama Aralığı

Saatlik: 0,00004

Haftalık: 0,002

Aylık: 0,003

Yıllık: 0,004

Uzun süreli duruşlardan sonra (yıllarca) ilk kalkışta : Rulman ağırlığının %1′ i kadar

 

Rulman bakımında en önemli faktör uygun yağ kullanımı, yağlama periyodu ve yağlama miktarıdır. Yağ içerisindeki katkı maddeleri rulmanın daha verimli ve daha uzun ömürlü çalışmasını sağlar. Yağ film tabakası yuvarlanma elamanı ile yuvarlanma yüzeyi arasında kalarak kuru sürtünmenin önlenmesi sağlanmış olur. Yağlama gres veya sıvı yağlayıcılar kullanılarak yapılır. Rulman üreticisi firmaların yaptığı araştırmalarda uygulama olarak %90′ ının gres kullanıldığı tespit edilmiştir. Rulmanlar ; merkezi yağlama, manuel yağlama, havalı gres pompasıyla yağlama, otomatik yatak üstü yağlayıcıları ile yağlama vs… yapılarak yağlanırlar. Kullanılan yağlar belirli aralıklarla analiz ettirilirse kullanılan yağın daha ne kadar gideceği tespit edilmiş ve yağ maliyeti azaltılmış olur.

NOT: Yataklarınızı “HAVALI GRES POMPALARI” ile yağlarsanız daha verimli sonuç elde edersiniz. Havalı gres pompaları yağı basınçlı bir şekilde rulman içerisine nüfus edeceğinden rulman ömrünün olması gereken en üst seviyede tamamlamasına vesile olacaktır. Rulman içerisindeki eski yağlar bu pompalar ile daha kolay dışarı çıkacak ve yeni yağ rulmanın yuvarlanma elemanlarına daha iyi nüfus edecektir. Aynı zamanda yatak içerisindeki tortu, pislik, istenmeyen maddeler dışarı itilerek yuvarlanma elemanlarının zarar görmesi engellenmiş olacaktır.

Rulmanların bakımı sırasında titreşimleri, sıcaklıkları, sesli çalışıp çalışmadıkları kontrol edilmelidir. Titreşim aletleri periyodik ölçümleri yapılan rulmanların geçmişle kıyaslanarak ileri zamanda ki durumunu önceden kestirilebilmekte ve uygun bir zaman aralığında sistem durdurulup rulman değiştirilebilmektedir böylece hem sistemin istenmeyen zamanda durması önlenmiş olur hemde maliyet asgari düzeye indirilmiş olur.

Rulman yatağı üzerine toz, kir, su vb. maddeler dökülüyorsa bu önlenmelidir. Toz , kir yatak üzerini kaplayarak yatak içerisindeki ısının dışarı çıkmasını önler ve rulmanın ısınmasını arttırarak arızaya yol açabilir.

Yağlarda kullanılan Katkı maddeleri, rulmanın ömrünü etkileyen belirleyici unsurlardan biridir. Katkı maddeleri içerisinde; oksitlenmeyi önleyici, köpürmeyi önleyici, aşınmayı önleyici, ısınmayı önleyici maddeler bulunmaktadır.

Gres Neye Göre Seçilir?

1) Yapılan tasarımda makina tipine göre

2) Çalışma sıcaklığına göre

3) Rulman/yatak büyüklüğüne göre

4) Devir sayısına göre

5) Rulman çalışma yüküne göre

6) Çalışma ortamına göre

vb. şartlardaki duruma göre gres seçimi yapılmalıdır.

NOT: Rulmanlarda genellikle EP katkılı yağ kullanılmaktadır. EP katkılı yağların içerisine eklenen bileşenlerden dolayı rulman çeliğine zarar verebilir ve rulmanın deformasyona uğrama durumu daha fazla olabilir. Bundan dolayı EP katkılı gresler eklenmeden önce bu durumda göz önünde bulundurulmalı ve gerekirse üretici firma ile görüşerek sağlıklı bilgi edinilmelidir.

Genel Bilgiler

Gürültü azaltmak, absorbe etmek ve iyi bir sızdırmazlık için plastik kafesli rulmanlar kullanılır. Metal kapaklar iyi sızdırmaz değildir, yüksek sıcaklıkta çalışıyorsa metal kapaklı rulman kullanılır. Standart plastik kapaklı rulmanlarda plastik malzemesi Nitril kauçuktur. Plastik kapak, iç bileziğin üst kısmına dokunur ve sızdırmazlık sağlar, metal kapak ise dokunmaz.

Eksenel kaçıklığın olduğu yerlerde oynak bilyalı veya oynak makaralı rulman kullanılır. Yüksek hızda bilyalı, düşük hızda makaralı rulman kullanılır. Fener mili rulmanları yüksek devirde döner.

Rijitlik: Esnekliğe bağlı durum. Esneklik artarsa rijitlik az, azalırsa rijitlik fazladır. Makaralı rulmanlarda rijitlik daha fazladır. Yüğk altındaki elastik deformasyon.

1:12 koniklik kısa millerde

1:30 koniklik uzun millerde kullanılır.

Rulman Sıcaklık Dayanımları

Rulman Çeliği       150 °C

Kafes (FİBER)      110 °C

Kafes (POLYAMID)  120 °C

Kafes (PİRİNÇ, BRONZ)   300 °C

Kafes (NBR) 110 °C

Metal Kapak (ZR)  300 °C

Rulman Çeliği Malzemesi:  100 Cr6 ‘dır.

Rulman Delik Çapları Nasıl Bulunur?

 

Rulman Kodlama Sistemi Nasıl Yapılır?

RULMAN TİPLERİ NELERDİR?

Rulmanlar Temel de 3’ e ayrılırlar

A)    Bilyalı Rulmanlar

B)    Makaralı Rulmanlar

C)    İğneli Rulmanlar

1)     SABİT BİLYALI RULMAN (Tek Sıralı) (60, 62, 63, 64, 160, 161, 622, 623 ile başlayan seri)

2)     SABİT BİLYALI RULMAN (Çift Sıralı) (42, 43 ile başlayan seri)

3)     EĞİK BİLYALI RULMAN (72, 73 ile başlayan seri)

4)     EĞİK BİLYALI RULMAN (ÇİFT SIRALI) (32, 33  ile başlayan seri)

5)     FENER MİLİ RULMANLARI (B70, B72, B719 ile başlayan seri)

6)     DÖRT NOKTA RULMANI (Q72, Q73 ile başlayan seri)

7)     OYNAK BİLYALI RULMAN (12, 13, 112, 113, 22, 23 ile başlayan seri)

8)     SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN (N2, N3, N4, NJ2, NJ3, NJ4, NU, N, NJ, NUP, NJ+HJ, NN, NCF, NJ23VH, NNC, NNF)

9)    SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN (ÇİFT SIRA)

10)  KONİK MAKARALI RULMAN  (302, 303, 313, 320, 322, 329, 330, 331, 332  ile başlayan seri)

11)  OYNAK MAKARALI RULMAN (ÇİFT SIRA) (213, 222, 223, 230, 231, 232, 233, 239, 240, 241  ile başlayan seri)

12)  EKSENEL-SABİT BİLYALI RULMAN (511, 512, 513  ile başlayan seri)

13)  EKSENEL –SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN (811, 812  ile başlayan seri)

14)  EKSENEL-OYNAK MAKARALI RULMAN (292, 293, 294  ile başlayan seri)

15)  İĞNELİ RULMAN

16)  LİNEAR RULMAN

Rulmanlar:

1)     SABİT BİLYALI RULMAN (Tek Sıralı)

 

2) SABİT BİLYALI RULMAN (Çift Sıralı)

3) EĞİK BİLYALI RULMAN (TEK SIRA)

4) EĞİK BİLYALI RULMAN (ÇİFT SIRA)

5) FENER MİLİ RULMANI

6) DÖRT NOKTA RULMANI

7)   OYNAK BİLYALI RULMAN

8)  SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN (TEK SIRA)

9) SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN (ÇİFT SIRA)

10) KONİK MAKARALI RULMAN (TEK SIRA)

11)  OYNAK MAKARALI RULMAN

12)  EKSENEL-SABİT BİLYALI RULMAN

13)  EKSENEL –SİLİNDİRİK MAKARALI RULMAN

14) EKSENEL-OYNAK MAKARALI RULMAN

 15)  İĞNELİ RULMAN

 16)  LİNEAR RULMAN

Yataklamalarla (Bearing Housing) ilgili örnekler aşağıdadır.

Rev3

Tags: , , , , , , , , , ,

Category: Teknik Bilgiler

About the Author ()

Comments (50)

Trackback URL | Comments RSS Feed

  1. İskender diyor ki:

    Merhaba öncelikle bilgiler çok güzel sizden isteğim iki mile takılı rulmanlar mevcut bunlara su her zaman olmasa da su alıyorlar ve yağlanması çok zor hangi rulmanı önerirsiniz yardımcı olursanız sevinirim

    • admin bavci diyor ki:

      Plastik kapaklı rulman deneyebilirsiniz, yuvarlanma elemanına su gelmeyecek şekilde izolasyon yapabilirsiniz, yataklama sistemini rulman yerine başka yataklama tipine geçebilirsiniz

  2. Selçuk Korkmaz diyor ki:

    @admin bavci: merhaba benim bir sorum olacak kullandigim hızlı devirli donen bir cihazimda NSK’nın 6316VVC3P5 ENSS, rulman kulanilmis biz bunun yerine SKF’nin 6316-R2S1/C3 kodlu rulmanını kulana bilirmiyim NSK’nın rulmanın üzerindeki ENSS ne anlama geliyordur bu bir özellikmidir dikkata almamaliymiyiz teşekkür ederim simdiden.

  3. Öner KILIÇ diyor ki:

    Merhaba verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim kısa bir sorum olacak 608 rulman 16000 D/D için rulman boşluğu ne olmalıdır
    Saygılarımla

    • admin bavci diyor ki:

      Rulman Tablosunda 608 rulmanın gres ile yağlamada 30.000 devirde kapaksız (açık) veya metal kapaklı olarak çalıştığı görülmektedir. Plastik kapakta bu 19.000 devire düşmekte. Sıvı yağlamada her iki taraf açık yani kapaksız rulmanda ise 36.000 devire çıkabilmektedir. Burada çalışma devrinin yanında çalışma sıcaklığı da önemlidir. Rulmanın çalıştığı ortam sıcaklığı önemli olmakla birlikte taşınım yolu ile harici sıcaklıklara da maruz kalmaktadır. Sıcaklıktan dolayı oluşan genleşmeler sonucunda yuvarlanma elamanının yuvarlanma yüzeyinde yağ filmi tabakası oluşacak şekilde dönmesi gerekmektedir buna göre de C3, C4, C5 boşluklu seçilebilir. Bu da maliyeti arttırır.

  4. Necip cemal esengil diyor ki:

    Çok yararlı bilgiler. Emeğiniz için teşekkür ederim.

  5. Hasan AKBULUT diyor ki:

    Bilgiler için çok teşekkür ederim bi sorum olacak c3 6203 rulmanı mı daha devirli yani hızlı ve akışlı döner c4 mü

  6. Abdulkadir TUFAN diyor ki:

    Öncelikle merhaba,bu yararlı bilgilerin paylaşımı için teşekkür ederim.
    Benim de bir sorum olacak cevaplayabilirseniz sevinirim. Vantilatör montajında Konik delikli bilyalı rulmanlarda mil üzerinde bir tarafta Fan diğer tarafta Kaplin veya Kasnak montajlı şekilde rulman boşluğunu sentil ile ayarlıyoruz.
    Sizce Fanın ağırlığı 450kg, kasnak veya kaplinin ağırlığı ise 60kg bu şekilde sentil ayarı yapmamız uygunmudur, yoksa fan ve kaplin yokken sadece mil üzerinde mi rulman montajını yapıp sentil boşluğunu ayarlamamız gerekir. Bilgi verirseniz sevinirim.

    • admin bavci diyor ki:

      Sanırım sentil ayarı yaparken yatak keplerini tek tek açıp ayar yapıyorsunuz. Çark tarafındaki yatağı açtığınızda rulmanın üst yuvarlanma yerinde sentil ile ölçümü yapabilirsiniz fakat kaplin, motor tarafında ölçüm yaparken çarkın yükünü aldıktan sonra sentil ayarı yapmanız daha uygun olacaktır, çark ile kaplinin ağırlıklarını eşitlemek de fayda vardır

  7. Cihan Pehlivan diyor ki:

    Merhaba,

    Çok detaylı ve bilgilendirici bir yazı olmuş. Birçok bilgi yer alıyor. Teşekkürler.

  8. AHMET KURAL diyor ki:

    SÜPEROLMUS İY CALISMALAR :)

  9. Aksoy diyor ki:

    Teşekkürler çok isabetli olmuş

  10. Aksoy diyor ki:

    Teşekkürler

  11. Orhan diyor ki:

    Merhaba,

    Motor milinde 6007 kapaksız rulman kullanmayı düşünüyorum. Bu rulmanda bakım ve yağlama olmadan ortalama ömür nedir biliyormusunuz? Veya bakım ve yağlama yapılmayan açık veya kapalı rulman varmı?
    Teşekkürler.

    • admin bavci diyor ki:

      Normal kapaksız rulmanlar yağlama yapılmadan çalıştırılmaz ömrü kısa olur, dağılır. Yağlama gerektirmeyen rulmanlar mevcuttur, seramik veya buna benzer rulmanları rulman firmalarından öğrenerek tedarik edebilirsiniz. Eğer rulman kapaksız olacaksa rulman içerisine toz girmeyecek önlemler alınmalıdır aksi halde yuvarlanma elemanı yuvarlanma yüzeyindeki kirlerden etkilenerek belli bir süre sonra dağılacaktır.

  12. kürşat diyor ki:

    Selam rulman ölçülerin d D ve b harfleri neyi ifade ediyor alacagim rulmanın ölçülerini mm hesabına nasıl çeviririz.? Teşekkürler

  13. Malkocoglu diyor ki:

    Merhaba,Öncelikle yararlı bilgiler için çok teşekkürler. Çift tarafı kapalı tek dudaklı nitril kauçuk kapak malzemesi olan sabit bilyalı tek sıra rulmanın çalıştığı ortam sıcaklığı 100°C dir. Rulman iç kafesi dönen saplama miline sıkı geçmeli olarak 7-8 kg ağırlığında bir pervaneyi 2500 rpm e kadar döndürmektedir.Burada rulman kapalı bir yatak içerisindedir. Fakat üzerine su gelme ihtimali bulunmaktadır.Problem ise bilyaların tamamen yağsız kalması ve işlevini yitirmesi olmuştur. Tek dudaklı sızdırmazlığı sağlayan Nitril kauçuk malzemeli kapağın yerine çift dudaklı malzeme kullanmak sorunu çözebilir mi? Ya da farklı bir kapak malzemesi tipine mi geçilmeli?
    Rulman bilya sıcaklıkları veya kapağa etkiyen sıcaklıklar max. ne kadar olabilir?
    Kapak bilyalarda sürtünme etkisi oluşturarak sıcaklığı ne kadar kötüleştirir. Yukarıdaki açıklamanızda kapağın sürtünme kuvvetinin arttırıcı bir etken olduğunu bildirmiştiniz.
    Cevap verebilirseniz memnun olurum. Teşekkürler.

  14. Ali Yalvaç diyor ki:

    Selam rulman hakkında sıfırdan öğrenen biri olarak en iyi temel eğitimi nasıl alırım yardımcı olabilirseniz çok sevinirim tüm sitelere baktım hepsi copy sistemi iken sizde bilginin varlığını gördüm yorumunuzu beklemekteyim.

    • admin bavci diyor ki:

      Merhaba,
      Gerekli bilgileri sitemizden alabileceğiniz gibi rulmanlar hakkında başka bilgiler edinmek istiyorsanız firmaların vermiş olduğu eğitimlere katılabilirsiniz. Rulman firmalarının sitelerinden takip ederek bu eğitimlerin yer ve zamanını izleyebilir ve başvurabilirsiniz.

  15. secil honeywill diyor ki:

    Merhaba
    Teknik olarak konuya cok uzagim fakat size bir sorum olacakti. Ben bir cevirmenim ve su anda bir oyun cevirisi yapiyorum. Oyunda “tight ball-bearing” diye birseyden bahsediliyor. Karakter bir F-16 pilotu oldugu icin acaba ucaklarda kullanilan rulman cesidi hangisidir bir fikriniz var mi diye size sormak istedim. Buna “bilyali rulman” diyebilir miyim? Yani ucaklarda bilyali rulman mi kullanilir? Yardimci olabilirseniz cok sevinirim. Sevgiler

    • admin bavci diyor ki:

      Bir çeşit bilyalı rulmanın sıkma manşonu olabilir. Bazı Rulmanların iç bileziği koniktir, bu konikliğe sıkma manşonu geçirilerek milin sabitlenmesi yapılır.

  16. yusuf suat özdemir diyor ki:

    sayın admin bizde bir talaş çıkarma makina sı yaptık ama topların bilyaları çok ısınıyor bula ilgi bir bilgi verirseniz çok memnun olurum

  17. Muzaffer Çabukoğlu diyor ki:

    Sayın Yönetici, bu faydalı bilgiler için size teşekkür ediyorum. Yüksek lisans tezim iktisat bilim dalında olsa da, sanayi ve teknoloji alanında bu tür bilgilere vakıf olmadan iktisatçı olmak mümkün değildir. Bu sebeple emeğinize gönlünüze sağlık. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. Saygılarımla,

  18. necdet yıldız diyor ki:

    sevgili admin bizde jeneratör yataklarda zollern marka yatak kullanılmış aksiai ve radyal yataklardan bahsediliyor ama biz içeriğini tam olarak anlamadık kutu halindede geldiğindn sökülü halini görmedik acababa bu tür yataklar hakkında bizlere bilgi verebilirmisiniz.teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.

  19. adnan tabar diyor ki:

    bir rulmana kaç gr yağ basılmalı bunu nasıl hesaplarız yardımcı olursanız sevinirim teşekkürler

  20. Uğur Çavuş diyor ki:

    Hayırlı günler. Ağır yükler taşınabilmesi (max.150kg) için hangi tip rulman çeşidini önerirsiniz. Teşekkürler.

    • admin bavci diyor ki:

      Kullanacağınız yere, yükün dağılımına ve yataklama mil çapına da bağlı olarak 6000 serisi Sabit Bilyalı Rulman kullanabileceğini tavsiye edebiliriz.

  21. murat Dikgöz diyor ki:

    merhaba admin

    vermiş oldugunuz bilgi için şimdiden teşekkür ederim makine taşımak için domuz arabası yapacam yaklaşık en agır makinem 35 ton domuz arabasından nasıl rulman kullanırsam randumanlı olur daha önce bu işi yapanlardan domuz arabası aldık fakat 15 tonlukdu 15 mt gitmeden rulmanlar dagıldı önerinizi bekliyorum

    • admin bavci diyor ki:

      Hangi tip rulman kullanacağınız: taşınacak yüke, yüklerin dağılım durumuna, tasarımın durumuna, statik ve dinamik yüklemelere, kullanılacak yere vs. göre değişkenlik gösterecektir. Domuz arabasını yaparken kaç tekerlek kullanacaksınız? Yani kaç adet rulman kullanılmakta? Daha önce hangi tip rulman kullanılmış, numarası nedir? (rulman iç ve dış çapı önemlidir)

  22. Nihat CAN diyor ki:

    Merhaba, gereçekten güzel ve ihtiyaca göre teknik bir anlatım olmuş. Sizden öğrenmek istediğim çamaşır makinalarında kullanılan rulmanlar zamanla mil yatağını aşındırmakta ve boşluk yapmaktadır. Ortalama 1000 devirli motor sistemi ile çalışıldığı düşünülürse; bu 1-2 milimetrelik boşluğu almanın veya mili buna göre revize etmenin yolu nedir?

    Teşekkürler…

    • admin bavci diyor ki:

      Merhaba,
      Öncelikle her rulmanın bir çalışma ömrü olduğu ve bu ömrün çalışma ortamına, devrine, yüküne ve diğer etkenlere bağlı olarak değiştiğini belirtmek isteriz. Rulmanların dıştan veya içten yataklamalarında (dış bilezikten veya iç bilezikten) oluşan boşluklar farklı şekilde giderilemiyor veya değiştirilemiyorsa bu boşlukları kapatmak için rulman dolgu malzemeleri satılmaktadır. Bu kimyasallar belli orandaki boşlukları kapatarak rulmanın dış bileziğinin veya iç bileziğinin boşta dönmesini engeller. Bazı ürünler çift kompenent olup bu malzemeler karıştırılarak belirtilen mil yüzeyine sürülerek ve yeni bir rulman takarak sorununun çözülmesinde size yardımcı olacaktır.

  23. Yakup DAL diyor ki:

    Öncelikle vermiş olduğunuz bilgiler için teşekkür ediyorum. Benim hobi amaçlı yapmış olduğum bir rüzgar jeneratörüm var pervaneyi tutan milin güç aktarımını rulmanlarla sağlıyorum. Bilmek istediğim rulman seçimini neye göre yapmalıyım. sürtünmenin az olduğu dönüş hızının fazla olduğu rulman tipleri nelerdir. Bu konuda bana yardımcı olabilirseniz çok sevinirim.

    • admin bavci diyor ki:

      Öncelikle maksimum devir ne kadar bunu bilmek gerekmektedir. Maksimum devire emniyet katsayısınıda ekleyerek rulman seçimine başlayabilirsiniz. Sürtünmenin az olmasını istiyorsanız kapalı bir yatakta sıvı yağ ile çalışan bir sistem önerebiliriz. Gres ile yağlamalı çalışan yataklarda devir daha düşük olmaktadır. “İki Tarafı Açık” Sabit veya Oynak Bilyalı Rulman kullanılabilir (rulman kapaksız olursa sürtünme en aza iner zaten sıvı yağlama yapılır ise bilyaların yağlamasıda kendiliğinden yapılmış olacaktır). Yük durumuna görede tek sıralı veya çift sırlaı sabit veya oynak bilyalı rulman seçilebilir.

  24. leventtokgöz diyor ki:

    merhaba admin öncelikle verdiğiniz bilgi ve paylaşımlar için teşekkür ederim benim üzerinde durduğum ve öğrenmek istediğim konu (konik rulman) nasıl sıkılmalı boşluğu nasıl ayarlanmalıdır biz bu ayarları neye göre yapmalıyız.
    yardımlarınız için teşekkür ederim saygılarımla.

    • admin bavci diyor ki:

      Merhaba,
      Öncelikle şunu ifade etmeli; konik delikli olupta bilyalı rulmanların radyal boşlukları sentil çakısı ile ayarlanmaz, makaralı rulmanlarda sentil çakısı kullanılarak yuvarlanma elemanı ile yuvarlanma yeri arasındaki boşluk ayarlaması yapılır. Yazımızda da bu konudaki bilgiler verilmiştir. Rulman Son eki K’lı biten konik delikli (rulman iç bileziği deliği konik) bir rulmana rulman manşonu takılarak sıkma yapılacak ise veya konik rulman konik mile geçirilecekse öncelikle yüzeyin çok temiz olması gerekmektedir. Kesinlikle sıkma yapılan yere “YAĞ” sürülmemeli, pisliklerden arındırılmalı ve çapak oluşumu önlenmelidir. Ayrıca sıkma yapılacak yüzeyin pürüzlü olmaması gerekmektedir aksi taktirde rulman iç bilezik yüzeyi ile konik yüzey arasında boşluklar oluşacağından ve zamanla tutunma yok olacağından bilezik manşon üzerinde veya konik mil yüzeyinde dönme yapacak ve rulman manşon kısmını bozacaktır.

      Konik Makaralı rulman montajında pratik olarak önce:

      1) Sentil (filler çakısı) ile rulman üst kısmın boşluğu kontrol edilmeli
      2) Rulman yerine oturturularak manşon sıkılmalı (manşon sıkılırken rondela çıkartılmalı)
      3) Boşluk miktarı kontrol edilerek ilk boşluk miktarının 1/3 ünden daha az olmaması sağlanmalıdır

      Konik delikli bilyalı rulmanlarda rulman firması katalog değerlerine göre sıkma işlemi yapılmalıdır.

      Sıkma işlemi çok fazla olursa rulman yuvarlanma elemanı dönemeyeceğinden dağılır keza tam tersi olup sıkma işlemi zayıf olursa bu seferde rulman iç bileziği manşon üzerinde döneceğinden metal metale sürtünerek aşınmalara ve rulmanın bozulmasına yol açacaktır.

  25. Aydın diyor ki:

    Sayın admin gerçekten çok güzel ve emek verilmiş bir çalışma olmuş Emeğinize sağlık.Benim bir sorum olacak cevaplayabilirseniz teşekkür ederim.Sıkma manşonlu rulmanlarda rulman iç bileziğinin manşondan bağımsız dönmesi normalmidir? iyi günler.

    • admin bavci diyor ki:

      Aydın Bey,

      Sıkma manşonlu rulmanlarda sıkma manşonu iç bilezik ile bağımsız değildir. Sıkma manşonunu zaten rulman iç bileziğini ve milin dış çapını sıkmak için kullanırız. Rulmanın son eki K’lı olmalı yani iç bilezik konik olmalı ki sıkma manşonu bir taraftan mili sıkarken diğer taraftan rulman iç bileziğini sıksın. Rulman iç bileziği manşondan bağımsız dönmemelidir.

  26. Mehmet ALTUN diyor ki:

    Selamlar yüksek devirli rulman olarak hangileri önerirsiniz?

    Ayrıca rulmanda ısınma sorunu neden kaynaklanabilir? çift merkezli bir yatak düşünün burada ben 6022 c3 rulman kullandım yataklar arası mesafe 342 mm yatak borudan kendimiz imal ettik ( 320 mm boyunda 226 mm çapında bir boru düşünün kafalarına rulman çaktık bu şekilde) kayış kasnak ile tahrik verdik ısınma 120-130 C dereceler de

    Bu konu ile ilgili yardımcı olursanız seviniriz

    saygılarımla

  27. halil diyor ki:

    bilgiler için teşşekkürler…

  28. ferhat diyor ki:

    gerçekten verimli ve aydınlatıcı bilgi. emeğine ve verdiğin bilgilere teşekkür ederim.

  29. admin bavci diyor ki:

    http://www.teknikport.com‘ da “Güncel Yazılarımızı” takip etmek için yapmanız gereken sağ üst köşedeki mail aboneliği yazan kısma mail adresinizi yazarak “GÖNDER” butonuna basmak ve karşınıza gelen pencerede boş kutucuğa ekranda görünen harf/rakamları girerek “Complete Subscription Request” e tıklamak daha sonra E-postanıza “FeedBurner Email Subscriptions ” dan gelen maili açarak aktivasyon için gelen bağlantıyı tıklamaktır.

  30. Ahmet Yalçın diyor ki:

    Çok iyi bir yazı olmuş, tebrik ederim. Uzun zamandır böyle detaylı bir yazı arıyordum. Teşekkürler.

  31. admin bavci diyor ki:

    Beğendiğiniz yazıları “Beğen” kutucuğunu tılayarak ve “Gönder” tuşu ile arkadaşlarınıza gönderebilirsiniz…

  32. admin bavci diyor ki:

    Savaş Bey,
    Öncelikle sitemizi takip ettiğiniz için Teşekkür ederiz. Sorunuza gelince; NUKR olarak yazmışsınız ölçü olarak NUKR52 kam rulmanını ele alırsak dinamik yüklemesi 29 kN, statik yüklemesi ise 40,5 kN dur. Aynı dış ölçüde 22205 E1 veya E1K çift sıra silindirik makaralı rulmanın dinamik yüklemesi 48 kN, statik yüklemesi 42,5 kN olarak tablodan görünmektedir. Kam rulmanı referans hızı dakikada 4200 iken silindirik makaralı rulmanın dakikada 9200 dür. Düşük hız dediğinizden hız farkları çok önem arz etmemektedir. Hareket halinde iken yükleme fazla oluyor ise silindirik makaralı rulmanlı yatak dizaynını yok eğer gerekmiyor ise kam rulmanını tercih edebiirsiniz. Burada yükün durumu, yükleme kapasitesi önemlidir. Bu yazılanlar öneri olup yer ve çalışma ortamı görülmediğinden çok fazla detaylara inilememktedir. İyi çalışmalar dileriz.

  33. admin bavci diyor ki:

    Tunç Bey, zz yerine zr kodlu rulman ölçüsel olarak aynı olmakla birlikte farkı zz sonekli olan rulmanın iki tarafı metal kapaklı, zr sonekli rulmanın tek tarafı metal kapaklıdır. Motorların bir bölümü gresörlüksüz olarak yapılır yani yağlamasız bir bölümüde yağlamalıdır (belli bir Kw’ dan sonra). Yağlamalı yani gresörlüklü motorlarda gres basılırken rulmanın içerisine yağı emdirebilmek için bir tarafının veya iki tarafının kapaksız olması gerekir. Motor etiketinde belirtilen rulmanı kullanınız.

Yorum Bırakın

Protected by Copyscape