Proje Çizim Standardı-1

İÇERİK

1. Ebat
2. Font
3. Antet
4. Proje No
5. Projelerden çıktı almak, çoğaltmak ve/veya katlamak

1.    EBAT

 Proje hazırlarken ebat, ölçü ve ölçek teknik resmin ana dilini içermektedir. Burada projelerimizi ebatlandırırken dikkat etmemiz gereken hususlardan bahsedeceğiz.

Projemiz ister bir makine parçası, elektrik devresi, bir bina mimarisi veya bir yerleşim projesi olsun, çizimimizi gerçek ölçüsünde 1/1 ölçeğinde çizmeliyiz. Eğer gerçek ölçüsünde çizmez isek projeyi oluştururken, oluşturduktan sonra revizyon gerekli olduğu durumlarda çok zorluk yaşarız. Çizdiğimiz projenin daha iyi anlaşılması için de bu önemlidir. Projemizi bitirdikten sonra hangi sayfaya yerleştireceğimizi ön görmemiz ve buna uygun bir kağıt ebadı seçmemiz gerekmektedir. Önemli olanda doğru bir kağıt ebadı atamaktır. Bırakın bir makine parçasını, bir montaj projesini veya yerleşim resmini, eğer ister isek dünya haritasını dahi en küçük kağıt ebadına çıktı alabiliriz. Fakat önemli olan, küçük kağıt(pafta) veya büyük kağıt(pafta) kullanmak değil, hangi ebatta kağıda(paftaya) projemizi aldığımız zaman daha okunur, daha seçkin ve karmaşadan kurtarabiliriz bu önemlidir.  İşte burada kağıt ebatlarını ve uygulayacağımız ölçeği iyi bilerek bir kağıt atamamız gereklidir. Kağıt ebatları aynı zamanda bizim proje ebatlarımızı oluşturur.

Öncelikle kağıt ebatlarını inceleyelim.

Teknik resimde dünyada kullanılan çeşitli standart kağıtlar vardır. Bunlardan en fazla kullanılan standart A serisi kağıtlardır. A serisi kağıtlarda en büyük kağıt ve ana kağıt olarak adlandırılan A0 kağıdıdır. Bu kağıt alanı 1 m2 ‘lik bir dikdörtgen olup 841 x 1189 mm boyutlarındadır. Bu kağıt aşağıdaki gibi enine ikiye bölerek diğer A serisi kağıtlar elde edilir.

Yukarıdaki şekli iyi incelediğimiz zaman A0 kağıt ebadı ana kağıt olduğunu kabul edersek, iki adet A1 ebadının bir A0 ettiğini, iki A2 ebadının bir A1 ettiğini, iki A3 ebadının bir A2 ettiğini… rahatlıkla anlarız. Tersten de aynı şekilde 2 ye çarparak bir büyük ebada çıktığımızı görebiliriz. A serisi dışında B ve C serisi kağıt ebatları da vardır. Bunlar bizim ülkemizde ve DIN normunu uygulayan ülkelerde yer almaz. B ve C serisi ebatları kullanabilmemiz için çıktı aldığımız plotter ve printer lerimizin de bu kağıtlara uygun yapıda olması gerekir. Kullandığımız plotter ve printerlar bu yapıya uygun olmadığından B ve C serisi kağıt ebatlarını burada anlatmaya gerek duymuyorum.

Evet proje çizim sayfalarımızı tanıdıktan sonra bu sayfalara çizimlerimizi nasıl yerleştirmemiz gerektiğine bakalım.

Çizdiğimiz projelerimizi bir kağıda yerleştirirken, öncelikle çizgilerimizin görünmesini, çizgi kalınlıklarından dolayı yan yana gelen çizgilerin çıktılarda rahatlıkla görünmesi için 2 çizgi arasının çıktıda en az 0,5mm açıklık kalması ve verilen ölçülerin, yazıların rahatlıkla okunacak boyutta olması (minumum 2mm) gerektiğini unutmamamız gerekmektedir.

Örnek: Bir proje hazırladık. Ölçülendirme ve yazılardan önce kağıt ebadını belirleyip, buna uygun bir ölçek atayarak ölçülendirme yapıp, varsa yazılarımızı yazacağız. Projenin çıktısını alan uygulayıcı eğer gerek duyarsa proje üzerinden ölçekli cetvel ile ölçü alabileceğini düşünerek, projemizin net bir şekilde görünecek büyüklükte çıkacağı ölçeği kullanmalıyız. Bu demek değildir ki, bir makine parçasını A0 kağıda çıktı alalım. Buradaki kural çizimimizin en belirgin, açık bir şekilde görülmesini sağlayacak en küçük kağıt bizim için ideal ebattır. Bunun için birkaç örnek verebiliriz.

A4 kağıt ebadımız 210x297mm olduğunu biliyoruz. Bir makine parçası çizdik ve parçanın en büyük ölçüleri 450x320mm olsun. Bu parçayı A4 kağıdına yerleştirirsek ölçeğimiz en az ½ olmalıdır. Yani 450×320/2= 225x160mm olarak çıktı alabiliriz. Burada bir başka yapmamız gereken iş çıktı daha önce hazırladığımız antetli A4 kağıdımızı insert ettik ve bu kağıdı scale ile veya çağırırken insert penceresinde yer alan X,Y,Z ölçülerinin yalnızca X ve Y bölümüne 2 yazarsak kağıt ebadımız 2 kat büyük gelecek ve çizimimizi içerisine alacak büyüklükte olacaktır. Fakat düşünelim ki  çizimimiz kağıdımıza sığıyor fakat yazmamız gereken notlarımız var ve yazılar kağıda sığmıyor o halde A3 yani bir büyük kağıdı yine 2 kat büyüterek kullanabiliriz. Çizimimiz ve notlarımız A4 veya A3 kağıtlarına rahatlıkla sığdığı halde eğer biz A3 ten daha büyük A2, A1 veya A0 gibi bir kağıdı kullanırsak o zaman çizimimiz kağıdın içerisinde çok küçük kalır. Başka bir düşünce ile aynı çizimi A2 kağıdına yerleştirsek ve ölçeği 1/1 yaparsak olmaz mı? Tabii olur fakat çizimimiz ½ ölçeğinde yeterince anlaşılıyor, çizgi, ölçü ve yazı karmaşası oluşmuyorsa neden A2 kağıdı kullanalım? O halde çizimimizi içerisine alan, açık, anlaşılır ve okunur şekilde çıktı alabildiğimiz en küçük kağıt bizim için ideal ebattır diyebiliriz.

Burada bahsetmemiz gereken bir diğer konuda çizdiğimiz projenin boy ve en oranlarıdır. Eğer çizdiğimiz bir makine parçası ve uzunluğu çok fazla fakat eni küçükse ölçeğimizi küçük olan kenara göre ayarlayıp, parçanın boyunu projede keserek gösterebiliriz. Fakat boyuna göre ölçeğimizi ve kağıt ebadımızı atar isek, parçanın kısa kenarı ile ilgili çizimi yeteri kadar net anlatamayabiliriz. Buna en uygun örnek mil teknik resimleri, Fabrika boyuna kesitleri, gelberiler verilebilir. Örnekte bahsettiğimiz fabrika boyuna kesiti çizmemiz gerekiyor ve boy çok uzun olduğu için yeterince sade şekilde anlatamıyorsak, projeyi bölerek, birkaç pafta da anlatma yolunu seçebiliriz. Projeyi bölme işlemi yalnızca yerleşim, fabrika kesitlerinde değil, makine projelerinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Eğer çizdiğimiz birden çok parçadan oluşmuş bir makine ise Montaj projesini ayrı, parçaları farklı paftalarda gösterebiliriz.  Proje bölme tesisat resimlerinde, elektrik devre planlarında da rahatlıkla uygulanan yöntemdir.

Proje bölme yöntemi ile çizilmiş projeler mutlaka birbirisini tamamlamalı, buna göre proje numarası verilmeli, ana pafta üzerine kaç paftadan oluştuğu ve proje numaraları yazılmalıdır. Çizdiğimiz proje antetlerinde Sayfa(pafta) ebadı mutlaka yer almalıdır. Bunun ana nedeni ise eğer bu sayfa ebadından daha küçük kağıt ebadına çıktı alınırsa, yazı ve ölçü rakamlarını düzgün okuyamayabilirsiniz, proje üzerinden ölçekte yazan ölçekli cetvel ile alacağınız ölçüler yanlış olacaktır. Anlamını taşımaktadır.

Proje(pafta) ebadında bahsetmek gereken önemli bir diğer husus ise aynı pafta üzerinde birden fazla parça resmi yerleştirme işlemidir. Bu işlem daha çok bir montaj resmini oluşturan parçaların çizimleri yer alır. Bu durumda paftaya yerleştireceğimiz parçaların ölçeklerinin farklı olmamasına özen göstermeliyiz. Tabii olarak her parçanın ebadı aynı olmayacaktır. Önemli olan büyüklükleri birbirine yakın parçaları aynı paftaya çizerek, ölçeklerinin aynı olmasına özen göstermektir. Eğer parçanın büyüklük farkından dolayı aynı paftaya koyamıyor isek, o halde gerekirse tek bir parçayı ayrı bir paftaya çizerek aynı pafta içerisindeki ölçek birliğini bozmamaya özen göstermeliyiz. Peki aynı pafta da farklı ölçekli parçalar olursa olmaz mı? Tabii olabilir. Fakat bu durumlarda projeyi oluştururken birden çok ölçek tipi yaratmamız ve bu ölçek tiplerini birbirisine karıştırmadan uygulamamız gerekir. Ayrıca imalatçı ölçek cetveli ile bir parçayı farklı diğer parçayı farklı ölçmesi gerekecektir. Bu durumda da yanlış yapma ihtimali oluşacaktır. Aynı pafta içerisinde göstereceğimiz parçalara en küçük sayfa(pafta) ebadı olan A5 ten küçük olmamak kaydı ile sayfa ebadı atayarak, her bir parça için ayrı parça anteti doldurmalıyız. Parçalar için çizdiğimiz antet çizgileri; her parça ayrı ayrı kesildiği takdirde, bağımsız bir sayfa gibi görüntüsünde ve ebadında standart dışı bir durum olmamalıdır.

Projemizi çizip, ölçek, pafta ve antet atadıktan sonra çıktı alarak ilgili birimlere göndermeliyiz. Eğer bu bir imalat projesi ise satın alma departmanına projemizi çoğaltarak verip, verdiğimiz projelerden imalatçıya ulaştırılması istenmelidir. Eğer projemizi kendimiz çoğaltmaz isek satın alma departmanı çıktı ebadını A4 sayfaya alacak ve projemiz okunmayacaktır.  Günümüzde e-mail ile projelerimizi pdf formatına çevirerek istediğimiz birime gönderebiliriz. Projelerimizi pdf formatına çevirirken de aynı plotter a gönderir gibi kağıt ebadını doğru seçerek pdf yapmaya dikkat etmeliyiz.

Taşkın ÇINAR

Konstrüktör RESSAM

Tags: çıktı alma standardı, kağıt ebat, proje çizim, proje çizim standardı

Category: Teknik Resim